vertrouwelijk aanspreekpunt

vertrouwenspersoon (VP) en/of vertrouwelijk aanspreekpunt (VA)?

Vertrouwenspersoon (VP)

De rol van de VP is duidelijk omschreven en afgebakend in de welzijnswetgeving (wetgeving psycho-sociaal welzijn) wat betreft (al dan niet) verplichting, aanstelling, opleiding, beroepsgeheim, doelgroep, ...

De VP kan een informele procedure rond een melding begeleiden voor werknemers die rechtstreeks in dienst zijn bij de organisatie (onthaal/gesprekken/interventie bij een derde/verzoening). De werknemer kan voor deze informele procedure ook terecht bij de PAPSY (preventieadviseur psychosociale aspecten) van de externe preventiedienst; deze kan eveneens een formele procedure begeleiden.

De formele en informele procedure samen vormen de interne procedure van een organisatie.

De situatie voor zelfstandigen

Zelfstandigen hebben wettelijk gezien geen toegang tot deze interne procedure, tenzij de werkgever heeft beslist hen toegang te verlenen en dit ook zo in de overeenkomst heeft opgenomen. In dat geval moeten ook afspraken gemaakt worden met de externe dienst. De toegang tot de interne procedure zal enkel mogelijk zijn zolang de overeenkomst met de zelfstandige loopt.

Vertrouwelijk Aanspreekpunt (VA)

Andere ‘categorieën’ van medewerkers, zoals vrijwilligers, ex-werknemers, zelfstandigen voor wie de interne procedure niet is opgenomen in de overeenkomst, kunnen volgens het wettelijk kader geen beroep doen op de VP, externe PAPSY en de interne procedure.

Je kan als organisatie echter wel beslissen om ook voor deze medewerkers een aanspreekpunt te voorzien. Logischerwijze is dat ook de persoon die je aanstelde als VP, die ook de opleiding volgde, en dus ook (een deel van) de tools kan inzetten die de VP meekreeg in de opleiding. Strikt genomen kan je dan echter niet spreken van toegang tot de informele procedure. De formele procedure (bij de PAPSY van de externe preventiedienst) is ook niet beschikbaar voor deze medewerkers.

Het VA kan wel werken volgens dezelfde principes van de VP, maar in feite zijn de bepalingen van de welzijnswetgeving niet van toepassing. Die is bijvoorbeeld niet formeel gebonden aan het beroepsgeheim, maar zal uiteraard in deze rol wel discretieplicht hanteren.

Belangrijk is dat je dat wel helder bepaalt en communiceert, het gaat om een uitbreiding die niet is opgenomen in het wettelijk kader. Bij het begin van een eerste gesprek dient de VP / het VA ook duidelijk aan te geven vanuit welke rol die werkt en wat de mogelijkheden (en grenzen) voor de melder zijn.

Vanuit het Sociaal Fonds introduceerden we in dat kader de term ‘vertrouwelijk aanspreekpunt’ (VA), een term die uiteraard niet verplicht te gebruiken is, maar wel voor duidelijkheid en continuïteit kan zorgen als die zo ruim mogelijk in de sector wordt overgenomen.

Deze medewerkers kunnen trouwens ook terecht bij het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag, voor een luisterend oor, maar ook als ze meer formele stappen naar de werkgever toe willen zetten.